TEB Mimarlık

İzmir, Bir Uygarlık Odağı Olarak Başkanlık ve Şehir Meclisleri Yarışması (4. Mansiyon Ödülü)

• Tip: İdari Yapı, Kentsel Tasarım

• İşveren: İzmir Büyükşehir Belediyesi (Yarışma Projesi)

• Toplam Alan: 5.324 m²

• Konum: Konak, İzmir / Türkiye

• Proje Ekibi: Tülin Görgülü, M. Ebru Erdönmez, Burak Haznedar, F. Türköz Haznedar, Dilek Ekşi Akbulut, S. İlkay Kaya, Didem Nur Kurt, Metehan Mirza Baytöre, Gözde İrem Aktaş, Hivda Taştı, Can Baran Akgün, Ecem Ataköy

Bir Araya Gelme Odağı Olarak Şehir Meclisleri Meydanı

Konak Atatürk Meydanı ve yakın çevresi hem merkezi yönetim hem de yerel yönetim birimlerini çevresinde barındıran bir yönetim ve karar alma merkezi olarak öne çıkmaktadır. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, İzmir Valiliği, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı, İzmir Kaymakamlığı, İzmir Hükümet Konağı başta olmak üzere kentte yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının birçoğu bu alanda yer almaktadır. Bununla birlikte, İzmir kenti ile ilgili önemli karar süreçlerinin işletildiği İzmir Ticaret Odası ve Ege Bölgesi Sanayi Odası başta olmak üzere çeşitli oda ve birlikler de bu alanla ilişkili şekilde çalışma kapsamında İzmir Meclisler Coğrafyası olarak anılacak bölgede konumlanmıştır. Bütün bir İzmir ili ve Ege Bölgesi için öne çıkan bir yönetim merkezi olan çalışma alanı bugünün kentsel ve idari karar süreçlerinin gereklerine cevap verebilecek nitelikte, karar alma süreçlerinde kentlinin bir araya gelme ve karar süreçlerine katılma odağı olmalıdır. Bu şekilde temsil temelli sistemlerin hâkim olduğu seçim sistemleri sebebiyle belli sürelerde unutulup seçim dönemlerinde hatırlanan kentlinin karar alma süreçlerine her an için ve her türlü gündemle aktif katılımı sağlanmalıdır.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi İzmir Modeli’nin örnek demokratik bir altlık olarak demokrasi coğrafyasında yer edinebilmesini sağlamak adına katılımın öncelendiği günümüz yönetsel süreçleri için öncü ve yol gösterici olmalıdır. Çalışma kapsamında Konak Atatürk Meydanı’nın devamı olarak oluşturulan Şehir Meclisleri Meydanı kentlinin her an bir araya gelebilmesinin ve kentte karar alma süreçlerine aktif olarak katılabilmesinin sağlandığı bir meydan olarak düzenlenmiştir. Hiyerarşiden uzak ve her an erişilebilen bir kamusal sistem altyapı alanı elde edilmesi amaçlanmıştır.

Bununla birlikte, bugün insanlar nerede ve nasıl toplanıyor diye incelediğimizde sosyal medyanın başını çektiği iletişim teknolojileri altlığı da katılım sürecine dahil edilmelidir. Açık meclis alanının kamusal sistem altyapı alanı olan bir fiziksel mekân olarak kentte yer alması bu gibi süreçlerde sosyal medya ve iletişim teknolojileri etkisiyle sıklıkla karşılaşılan yersizleştirilme durumunun önüne geçerek aktif katılımı destekleyici bir unsur olacaktır. Bir Araya Gelme Odağı olarak Şehir Meclisleri Meydanı her an tüm katılımcıların hesap edilmemiş karşılaşmaları, bir arada olmaları, müzakereleri için oluşturulmuş, her an ‘bir sandalye kapıp’ kentlinin kendi alt mekânını kurabildiği bir forum alanına dönüşecektir. Bu süreç internetin bir toplumsal araç olarak öne çıktığı ilk yıllardan itibaren kullanılan forumlara benzetilebilir. Günümüzde sosyal medya platformlarında bu forumların da güncel hali olan ‘odalar’da katılımcıların bir araya geldiği görülebilir. Şehir Meclisleri Meydanı’nın öncelikli amacı da bu bir araya geliş için kolaylaştırıcı olmaktır.

İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin yapısı, toplantı gündemleri ve kararları incelendiğinde sınırlı sürelerde kullanılan bu mekanizmanın bir ‘açık meclis’ olarak katılıma açık şekilde düzenlenebileceği görülmektedir. Bu şekilde kentliyi direkt ilgilendiren her konuda kentlinin katılımı da sağlanabilecektir.

Buna ek olarak, sınırlı süre kullanılacak, erişilebilir ve katılıma açık bir kapalı meclis mekânının sağlanması da işleyiş ve çevresel konfor açısından belli dönemlerde gereklidir. Bu amaçla asli işlevi yalnızca bir meclis salonu olmayan, dönemsel olarak kapalı meclis, etkinlik ve sergi alanı işlevlerine sahip ve Şehir Meclisleri Meydanı ile direkt ilişkili bir alana yer verilmiştir. Bu şekilde hem açık meclis hem de kapalı meclis alanının kullanımı ile ilişkili olarak farklı dönemlerde Şehir Meclisleri Meydanı ve ilişkili yarı-açık mekânlar için alternatif kullanım senaryoları gerçekleştirilebilecektir.

Şehir Meclisleri Meydanı ve Rıhtım Yolu Aksı

Üst ölçek çalışmaları incelendiğinde Konak Atatürk Meydanı, tarihi Kemeraltı bölgesi ve kıyı bandı kullanıcılarının alana yaklaşımlarını için kullanılan toplu taşıma aksının Şehir Meclisleri Meydanı üzerinden ilerlediği görülmektedir. Konak Tüneli çıkışında Halil Rıfat Paşa Caddesi üzerinde yer alan ana otobüs durakları başlıca erişim noktalarından biri olarak öne çıkmaktadır. Bu alandan merkez alanlarına dağılım Şehir Meclisleri Yapısı’nın ortaya çıkaran Rıhtım Yolu Aksı aracılığıyla sağlanmaktadır. Ek olarak İskele Tramvay Durağı, İskele ve İskele Meydanı ve Mustafa Kemal Sahil Bulvarı üzerinde yer alan toplu taşıma durağının alana katılımı da yine Rıhtım Yolu Aksı ile ilişkili olarak Şehir Meclisleri Meydanı bağlantısı üzerinden gerçekleşmektedir. Bölgenin özellikle kıyı bandı boyunca kullanım alanlarını etkin şekilde birbirine bağlayan Kuzey ve Güney Cumhuriyet Bulvarları ile birleşen bu güçlü besleyiciler Konak Atatürk Meydanı’nda ve devamı niteliğindeki Şehir Meclisleri Meydanı’nda kullanıcı yoğunluğunun artmasını da sağlayacaktır.

Bu doğrultuda, Şehir Meclisleri Meydanı’nın bir araya gelmeyi ve etkin katılımı destekleyen kurgusu, Konak Atatürk Meydanı ile güçlü etkileşim içinde çevresel akslar ve Rıhtım Yolu Aksı üzerinde konumlanan Şehir Meclisleri Yapısı’nın esnek kullanım üzerinden çeşitlilik içeren kamusal altlığı bu alanın bir Anıt Yapı/Kurum olarak öne çıkmasını ve kentli tarafından bir bir araya gelme odağı olarak kullanılmasını beraberinde getirecektir.

Kentlinin karar alma süreçlerine ve denetime etkin katılımı üzerinden şekillendirilen ve Konak Atatürk Meydanı’nın devamı niteliğinde ele alınan Şehir Meclisleri Meydanı koruyucu fakat geçirgen bir saçak altında oluşturulmuş, hafif eğimli bir rampa ile ulaşılan meydan kotundan (alt zemin kat, -2.00 kotu) itibaren kuzeydoğu ve kuzeybatı yönlerinde Şehir Meclisleri Yapısı ile etkileşim içindedir.

Konak Atatürk Meydanı’nın yer aldığı güneybatı yönünden ve yönetim odağı olan İzmir Valiliği ve idari birimlerin yer aldığı güneydoğu yönünden alana doğru yönelen iki ana aks Şehir Meclisleri Meydanı ile doğrudan ilişkilenip meydanı şekillendirerek Şehir Meclisleri Yapısı’nı ortaya çıkarır. Güneybatı yönünden kuzeydoğu yönüne doğru Konak Atatürk Meydanı üzerinden Şehir Meclisleri Meydanı’na ulaşan aks kesintisiz bir şekilde Mücibur Rahman Sokağı üzerinden Cumhurbaşkanlığı İletişim Ofisi’ne ulaşmaktadır. Güneydoğu yönündeki idari merkezden gelen aks ise yine Şehir Meclisleri Meydanı üzerinden Cumhuriyet Bulvarı’na doğru uzanmaktadır. Her an erişilebilir, kentlinin katılımını açık, karar alma süreçlerinin görünür ve denetlenebilir olmasını sağlayan saçak altında yer alan açık meclis alanı ve sınırlı süre kullanımda olacak olan kapalı meclis kullanımları bu iki ana aksın kesişiminde konumlandırılmıştır. HİM satış ofisleri ve HİM info ofisi de alt zemin katta meydan etrafında oluşturularak erişilebilir şekilde kullanıcı ve kentli ile güçlü ilişki kurması amaçlanmıştır.

İlk Kurşun Anıtı yönünden hafif eğimli bir rampa ile ulaşılan zemin kat (+3.00 kotu) ise her iki ana akstan erişilecek şekilde Rıhtım Yolu Aksı olarak birbiri ile buluşmaktadır. Konak Atatürk Meydanı tarafında izi korunmuş olan eski Rıhtım Yolu izi bu şekilde Şehir Meclisleri Meydanı ve yapısını tarifleyen bir güzergâh olarak yoğun bir kullanıma sahip olacaktır. Bu aks üzerinde kamusal kullanım alanlarını arttırmak adına açık meclis olarak da kullanılacak Şehir Meclisleri Meydanı’na hâkim kademeli izleme alanları oluşturulacaktır.

Rampalar aracılığıyla erişilen Şehir Meclisleri Meydanı’nın yer aldığı alt zemin katta (-2.00 kotu) ve Rıhtım Yolu aksı üzerinden tariflenen zemin katta (+3.00 kotu) engelsiz erişim ikincil kullanım alanları üzerinden değil ana etkileşim ve kullanım alanları içerisinde çözümlenmiştir. Rampaların yanı sıra bu iki kotla ana akslar boyunca kurulan bağlantılar kamusal alan kullanımını arttırarak bu alanlara erişilebilirliği sağlayacak, izleme ve katılımı destekleyecektir.

Şehir Meclisleri Yapısı

Şehir Meclisleri Meydanı’nın kuzeydoğusunda yer alan Şehir Meclisleri Yapısı’nın yapı kabuğunda İzmir Körfezi’nden esen meltemin yapısal boşluklar üzerinden mekânsal kullanım alanlarına erişebilmesi ve gölge, yarı-gölge alanlar oluşabilmesi için cephe malzemesi olarak boşluklu ve geçirgen bir mesh cephe sistemine yer verilmiş, mesh cephe elemanının dış yüzeylerinde güneş kırıcı elemanlar kullanılmıştır. Katlar arası mekânsal ilişkiler de birbiri üzerinde gölge alanlar oluşturacak ve teras alanlarında kamusal kullanımı destekleyecek şekilde ele alınmıştır. Yapı bu şekilde hem açık ve yarı-açık kullanım alanları üzerinden etkin bir kamusal mekân ağına hem de esnek kullanım alanlarının rahat ve engelsiz kullanımının desteklenmesi ile her an erişilebilir gölge ve yarı-gölge alanlara sahip olacaktır.

Bodrum katta 1.954 m², alt zemin katta 777 m², zemin katta 108 m², 1. katta 491 m², 2. katta 629 m², 3. katta 546 m², 4. katta 728 m² ve 5. katta 91 m² olmak üzere toplam 5.324 m² kapalı alana sahip yapının alt zemin kat ve zemin kat kullanımı Şehir Meclisleri Meydanı ile ilişkili olarak şekillenmekte, üst katlarında ise komisyon odalarına, grup odalarına, meclis yönetim birimine, çok amaçlı salona, şehir araştırmaları kitaplığına ve temsil mekânı olarak kullanılacak bir başkanlık bölümüne yer verilmektedir. 2. katta yer alan meclis yönetim birimi, 4. katta yer alan başkanlık, sekreterlik, özel kalem ve toplantı odası ile 4. ve 5. katlarda yer alan şehir araştırmaları kitaplığı alanları Şehir Meclisleri Yapısı’nın sürekli kullanıma sahip olan mekânlarıdır. Her ne kadar konumları bu şekilde sabit olsa da başkanlık alanında başkan makamı ve dinlenme alanlarının en az sınır ve bölücü ile ayrılması veya meclis yönetim biriminin açık ofis düzeninde olması gibi konumu sabit alanlar da en az şekilde bölümlenerek mümkün olduğunca görünür olan alanlardır. Şehir Meclisleri Yapısı’nda yer alan ve sınırlı kullanımlar üzerinden tanımlanacak olan komisyon odaları, parti grup odaları ve çok amaçlı salon gibi diğer kullanım alanları ise esnek ve bölünerek ya da birleşerek kullanılabilecek şekilde ele alınmıştır. Bu alanların esnek kullanılabilmesi açısından bodrum katta yer alan genel arşiv alanları ile ilişkilerinin sağlıklı olarak kurulması sağlanacaktır.

Şehir Meclisleri Yapısı’nın süreli kullanıma sahip alanlarının esnek kullanımı kapsamında araştırmamızda yer alan İzmir Meclis Coğrafyası’na da atıf yapmak gerekir. İzmir kenti ve Ege Bölgesi için karar alma süreçlerinin işletildiği İzmir Meclis Coğrafyası’nda yer alan diğer kurum, kuruluş ve örgütlerin de kendi işlettikleri süreçlerde de kentli katılımını ve görünürlüklerini arttırmak adına bu alanları kullanmaları teşvik edilecektir. Bu şekilde Şehir Meclisleri Yapısı’nın da kullanım çeşitliliği sağlanarak Şehir Meclisleri Meydanı ve kentli ile ilişkisi güçlendirilecektir.

Yapının kullanım çeşitliliği sağlanmasının yanında sürekli bir kamusal kullanım barındırması da çalışmada ön planda tutulmuştur. Bu kapsamda, temsil mekânı olarak kullanılacak başkanlık alanları ile de buluşabilen 4. ve 5. katlarda yer alacak şekilde bir Şehir Araştırmaları Kitaplığı’na yer verilmiştir. Ek olarak, hem Şehir Araştırmaları Kitaplığı’nın üst katından hem de bağımsız şekilde Şehir Meclisleri Yapısı üzerinden erişilebilen teras kullanım alanı ise hafif kademeli bir amfi düzeni ile etkinlik ve gün batımı terası olarak işlevlendirilecektir. Bu şekilde kamusal kullanımın yapı içerisinde kesintisiz var olabilmesini sağlayacaktır. Şehir Meclisleri Yapısı’nın Şehir Meclisleri Meydanı altında yer alan bodrum katında ise Mücibur Rahman Sokağı rampa aracılığıyla giriş çıkış yapılan yeterli sayıda engelli ve elektrikli araç alanına sahip olan 24 araçlık kapalı otopark (ilgili yönetmelik kapsamında sığınak olarak da işlevlendirilecektir), bisiklet ve motosiklet park alanları, teknik hacim, depo, personel odaları, ibadethaneler, ıslak hacimler ve Şehir Meclisi Yapısı’nın esnek kullanımına olanak tanıyabilmek için farklı kullanımlara imkân veren komisyon ve parti grup odalarına ait belge ve dokümantasyonun korunabilmesi için bir genel arşiv alanı yer almaktadır.

Şehir Meclisleri Meydanı’nın bir araya gelmeyi ve etkin katılımı destekleyen kurgusu, meydanla güçlü etkileşim içinde çevresel akslar ve Rıhtım Yolu Aksı üzerinde konumlanan Şehir Meclisleri Yapısı’nın esnek kullanım üzerinden çeşitlilik içeren kamusal altlığı bu alanın bir Anıt Yapı/Kurum olarak öne çıkmasını ve kentli tarafından bir ‘bir araya gelme odağı’ olarak kullanılmasını beraberinde getirecektir.

Projeye Ait Görseller

Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.

TEB Mimarlık’ın yazılı izni olmadan ilgili içeriğin tümü veya bir kısmı işlenemez, kopyalanamaz, iletilemez, yayılamaz, dağıtılamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz, kullanılamaz.